آیین‌ها و مراسم عزاداری محرم در آذربایجان‌شرقی با توجه به بنیان‌های تاریخی و مذهبی آن در این استان، ریشه دار بوده و بستر تلالو محبت به سیدالشهدا و 72 یار باوفایش است.
به گزارش پانار از ایرنا، مذهب شیعه در ایران نخستین بار از آذربایجان شرقی و تبریز رشد و گسترش یافت و از همان دوران علاقه مردم این خطه به ائمه اطهار به خصوص اباعبدالله حسین (ع) زبان زده بوده است و آیین های مختلفی برای عزاداری شهدای کربلا وجود داشته است، بر این اساس پرچم ماتم حسینی قرن هاست به همت عاشقان امامت در خطه آذربایجان همچنان در اهتزاز است، بر این اساس مردم این منطقه همه ساله مراسم عزاداری محرم و صفر را به صورت گسترده و به شیوه سنتی برگزار می کنند.
طوری که از دهه پایانی ذی حجه آذربایجان یکپارچه سیاهپوش شده و دسته های حسینی شکل می گیرد و پرچم های عزا در کوچه و بازار نصب می شود.
فریادهای 'شاخسی واخسی' حیدر، صفدر، حسینیم وای، حسینیم وای، مظلوم اولن حسین وای و ... از تمامی نقاط شهر به گوش می رسد و بیشتر مراسم عزاداری روزهای اول تا هشتم محرم در شب انجام می شود و در روزهای تاسوعا و عاشورا این مراسم در روز نیز برپا می شود.دسته های «شاخسی واخسی» (شاه حسین وای حسین) آذربایجانی ها، قدمتی به درازای حادثه کربلا دارند، به گونه ای که مدایح و مراثی آن ورد زبان کودکان خردسال حتی در ایام غیرمحرم می شود.
آذربایجانی ها اعتقاد ویژه ای به اطعام از سفره ابا عبدالله الحسین (ع) دارند و معمولا از غذاهای پخش شده و نذری در این ایام برای بیماران خود به تبرک می برند.
نذر پوشیدن لباس سیاه یا سبز در ایام عزاداری حضرت امام حسین (ع)، انداختن شال سیاه یا سبز بر گردن، بستن پارچه سبز (یاشیل) بر مچ دست، سوار کردن کودکان بر اسب نمادین ذوالجناح، گذاشتن کودک در گهواره نمادین حضرت علی اصغر (ع)، دادن نوزاد به آغوش تعزیه خوان نقش حضرت علی اکبر (ع)، حضرت ابوالفضل (ع) و امام حسین (ع) هم از جمله خرده فرهنگ های مرتبط با ماه محرم است.
بعضی ها نذر می کنند در تعزیه امام حسین (ع) بازیگری و شبیه گردانی کنند و به این ترتیب عشق خود را به فرزندان رسول الله ابراز می دارند، برخی دیگر از مردم در صورت قبولی نذرشان دسته ها و هیات های عزاداری را به خانه خود دعوت و از عزاداران پذیرایی می کنند.
قربانی کردن گاو و گوسفند در مقابل دسته های زنجیرزنی و سینه زنی، پخش غذا و شیر و شربت و شله زرد، بستن پارچه بر علم های دسته های عزاداری و دادن خون به بیماران نیازمند به جای قمه زنی از دیگر احسان ها و نذرهای ستوده در ایام سوگ حسین بن علی(ع) است.
در بازار بزرگ و قدیمی تبریز نیز مراسم عزاداری با شور و شوق خاصی برپا می شود.
یمچه مظفریه قلب تپنده بازار به عنوان مرکز عزاداری ها این روزها لبریز از سوگواری حسینی است. عزاداران بازار با یک نظم و انتظام خاص سرتاپا سیاه پوش در سوگ حضرت اباعبدالله الحسین (ع) مراسم سنتی - مذهبی سینه زنی و زنجیرزنی را به جای می آورند.
در مقابل هر یک از این دسته ها نیز علم هایی به عنوان معرف دسته عزاداری و محله مربوط به آن حمل می شود.
مرثیه ها و نوحه های خوانده شده در بازار تبریز اکثرا به زبان ترکی آذربایجانی و با همان لحن و سبک قدیمی است. دسته های عزاداری پس از طی بخش های مختلف بازار تبریز از آن خارج می شوند.
یاد محرم سال ۶۱ هجری قمری و حماسه سازان قیام خونین عاشورا به عنوان نقطه عطفی پویا و زنده پا به پای عصرها و نسل‌ها در بستر متلاطم تاریخ شکوفا ماند و فراز و نشیب‌های تاریخی نتوانست غبار زمان روی آن بنشاند و در این راه آذربایجان همواره فرهنگ ساز و پیشتاز بوده است.